Čoahkkáigeassu
Finnmárkku bieggaresurssat gullet Eurohpá buoremusaide ja bieggafámu potentiála lea stuoris. Fylkkas lea maiddái sávaldat ja dáhttu viiddidahttit bieggafámu. Fylkkagielda lea ožžon áigái strategiija hukset 2GW bieggafámu ovdal 2030. Dán huksenulbmila doarju Nuorta-Finnmárkoráđđi. Ráđđehus lanserii borgemánus 2023 fápmo- ja industriijaloktema Finnmárkkus. Ulbmil lea ahte Finnmárkku ođasnuvvi fápmobuvttadeapmi ovdal 2030 lassánivččii juobe seammá ollu go dat golaheapmi man viiddiduvvon industriija buvttášii mielddis.
NVE áigu geahčadit buot konkrehta plánaid hukset ođasnuvvi fápmobuvttadeami Finnmárkkus ja ávžžuhii danin aktevrraid sáddet dieđáhusa plánaideaset hárrái ovdal cuoŋománu 22. b dán jagi. NVE máhcahagas bođii ovdan ávžžuhus sáddet ođasmahtton dieđáhusa ovdal čakčamánu 6. b. 2024.
Dán hárrái dieđiha H2Carrier AS/Kongsfjord Energi AS ahte Rubbedalshøgda bieggafápmorusttega plánat leat álggahuvvon. Das lea gitta 600 MW installerejuvvon effekta. Báiki lea Rubbedalshøgda Várnjárggas Bearalvági ja Báhcavuona gielddas. Dakkár huksen buvttadivččii gitta 2,4 TWh ođasnuvvi fámu juohke jagi. H2Carrier pláne geavahit fámu vuosttažettiin buvttadit hydrogena/ammoniáhka ovtta govdu buvttadanrusttegis Kongsfjordas dahje dakko lahkosiin. Dat mearkkaša ahte bieggafápmorusttega áigáioažžumii ii leat dárbbašlaš ahte regiovnna fierpmádat dahje transmišuvdnafierpmádat buoriduvvo hirbmat olu.
Doaibmabiddji lea deattuhan hábmet muttágis doaibmabiju mii gokčá ránnjágielddaid Báhcavuona ja Bearalvági. Vuosttažettiin dat mearkkaša juohkit árvohuksema, bargosajiid ja gielddalaš sisaboahtovuođu vejolašvuođaid. Nuppádassii dat mearkkaša juohkit luonddusisabahkkemiid, nugomat areáladuoguštusa, bieggaturbiinnaid, infrastruktuvrra ja nu ain. Bieggafápmohuksen lea digaštallanášši. Sáhttá čuohčit bieggafámu lágideaddji gieldda ránnjágielddaide, jus huksegoahtá luondduguovlluin maid gieldda ássit geavahit. Dainna ráddje guovllu mearkkašupmi johtimii, rekreašuvdnii ja olgoeallimii, ja/dahje visuála váikkuhusa bokte. Danin lea dehálaš balanseret buriid ja bahá beliid ja ahte goappašat gielddat ožžot muttágis oasi buriin beliin. Dainna lágiin livččii buot Lulli-Várnjárga ássiide ávkin.
H2Carrier lea erenoamážit bargan ásahit ja jođihit govdu rusttegiid mainna buvttadit hydrogena/ammoniáhka. Buvttadeami vuođđu lea čázi elektrolysa. Dat lea proseassa mii gáibida energiija. Plána lea laktit bieggafápmorusttega buvttadanrusttegii regiovnna fierpmádaga bokte. Hydrogenarusttega sturrodat heivehuvvo nu ahte geavaha olles fápmobuvttadeami, maŋŋel go báikkálaš ja regiovnnalaš fápmodárbbut leat ollašuvvan. Hydrogenabuvttadeami lea heivehahtti ja dainna lágiin oažžu molsašuddi fápmobuvttadeami ođasnuvvi energiijagálduin. Sihke fápmorusttet ja hydrogenarusttet addá ođđa industriijadoaimmaid, bargguid ja árvohuksema báikkálaččat ja regiovnnalaččat.
NVE lea ovdanbuktán golbma kritera maid geavahit go vuoruha prošeavttaid ođasnuvvi fápmobuvttadeami hárrái Finnmárkkus. Vuosttaš kritera čatnasa lágideaddji gieldda dáhttui ja beroštupmái čađahit guovloregulerema bieggafámu várás. Doaibmabiddjis leat leamaš čoahkimat lágideaddji gieldda politihkkariiguin ja hálddahusain. Goappašagain lea positiiva oaidnu prošektii. Plánaárvalusa gieđahalai ovdagoddečoahkkin Bearalvágis cuoŋománu 19. beaivvi, ja dagai ovttajienalaš mearrádusa álggahit plánenbarggu. Gieldastivra dagai mearrádusa geassemánu 13. b. 2024. Seammalágan mearrádus dahkkui Báhcavuonas gielddas Geassemánu 19. b. 2024.
NVE lea cealkán ahte sii deattuhit oktiiheivema fylkkaoasseplánain bieggafámu hárrái. Finnmárkku fylkkagielda árvala Oarje-Várnjárgga miellagiddevaš guovlun, go doppe leat buorit bieggaresurssat ja eai leat bearehis vuostálas beroštumit. Deattuha goit ahte ferte árvvoštallat huksemiid doppe ollislaččat daid bieggafápmorusttegiiguin mat juo leat Hamnefjellas ja Rákkočearus. Dieđihuvvon prošeakta lea siskkobealde fylkkagieldda vuoruhuvvon guovlluin bieggafámu várás.
Goalmmát kritera guoská prošeavtta ja boazoguohtuma beroštumiid oktavuhtii. Rubbedalshøgda bieggafápmorusttet čuohcá njuolga orohaga 7 areálaide. Orohahkii 6 sáhttá rusttet čuohcit eahpenjuolga danin go rusttet oidno dohko. Bearalvági gielda lea álggahan dialoga orohagain 7 bieggafápmoplánaid birra. Čoahkkin dollojuvvui njukčamánu 14. b. 2024 gos ledje mielde orohat, doaibmabiddji ja goappašat lágideaddji gielddat. Orohat 7 sáddii reivve mas lea beaivi miessemánnu 31. beaivi. Dainna ovdanbukte iežaset oainnu Várnjárgga almmolaš doaibmabijuid hárrái, maiddái Rubbedalshøgda bieggafápmorusttega hárrái. Dát šaddá oassi dan dialogas mii lea jođus boazodoalloberoštumiiguin ja oassi dan konsultašuvdnaproseassas mii gullá NVE:ii ja gielddaide. Energiijalága ja Plána- ja huksenlága vuolde.
Rubbedalshøgda bieggafápmorusttega viiddideapmi čuohcá dasa lassin luondduárvvuide, oktilaš guoskameahttun guovlluide. Rusttega oainnášii earret eará skiipajohtolagas ja Kongsfjordas.
Ovddosguvlui plánabarggus lea áigumuš ráhkadit buori diehtovuođu buot váikkuhusfáttaid várás ja atnit daid dieđuid ráhkadettiin plánaid ja ráddjedettiin plánaguovllu. Dát ja buorre dialoga báikkálaš eiseváldiiguin, boazodoaluin ja earáiguin lea hui dehálaš vai nagoda hábmet buori prošeavtta. NVE lea oppalaččat sihtán doaibmabiddjiid, main lea ollásit dahje belohahkii latnjalas plánaguovllut Finnmárkkus, koordineret doaibmabijuid ja doaimmaid gulaskuddanproseassa ja čielggadanprográmma áigge. Dainna lágiin noađđi ja báikkálaš deaddu goalmmát oassebeliide (nugo boazodollui) unnu. Kongsfjord Energi doarju prinsihpas dakkár koordinerema ja válddii danin oktavuođa eará doaibmabiddjiin go plánaguovllut latnjalaste muhtun oasi. Dat doaibmabiddji ii lean gearggus bargat ovttas koordineret doaimmaid. Danin Kongsfjord Energi áigu okto čađahit prográmma oktasašbarggu haga.
Gártačuohpus čájeha gokko gaskaboddosaččat leat ráddjen plánaguovllu bieggafápmorusttega várás ja luotta dohko. Plánaid hápmi dahká vejolažžan ollašuhttit prošeavttta unnit sturrodagas, jus dušše nubbi lágideaddji gielddain hálida lágidit evttohuvvon bieggafápmorusttega áigáioažžuma.
